Künyesi
Yaron Ayalon, Ottoman Jewry: Leadership, Charity, and Literacy (Osmanlı Yahudileri: Liderlik, Hayırseverlik ve Okuryazarlık)
Yayın tarihi: 2025 (Brill)
Sayfa sayısı: 280
ISBN: 9789004518696
Basılı ve e-kitap formatlarında mevcut.
Türkçe tercüme: Yok
Konu ve İçerik
Ottoman Jewry: Leadership, Charity, and Literacy, Osmanlı Yahudilerinin toplumsal, ekonomik ve kültürel yaşamını üç ana eksen üzerinden inceliyor: liderlik, hayırseverlik ve okuryazarlık. Yaron Ayalon, Osmanlı Yahudilerini yalnızca marjinal veya pasif bir azınlık olarak değil, dinamik kurumları ve zengin entelektüel hayatıyla etkin bir topluluk olarak ele alıyor.
Kitap, Osmanlı Yahudilerinin 15. yüzyılda İber Yarımadası’ndan göçle başlayan serüveninden 19. yüzyılın sonlarına kadar uzanan süreçte nasıl fırsatlarla karşılaştığını ve hangi krizleri yaşadığını gösteriyor. İzmir ve Halep gibi önde gelen merkezlerde cemaat örgütlenmeleri, hahamların dini otoritesi ile tüccarların ekonomik gücü arasındaki ilişkiler, yoksullara yardım mekanizmaları ve eğitim kurumlarının rolü ayrıntılı bir şekilde inceleniyor.
Ayalon’un tezi, Yahudi cemaatlerinin Osmanlı toplumu içinde sürekli değişen şartlara uyum sağlayarak varlıklarını sürdürdükleri ve bunu özellikle hayır kurumları, eğitim ağları ve kitap kültürü üzerinden yaptıkları yönünde. Bu yaklaşım, Osmanlı Yahudiliğini sadece zulüm ve sürgün hikâyeleri üzerinden değil, aynı zamanda üretim, dayanışma ve entelektüel katkılar üzerinden de okumamızı sağlıyor.
İçindekiler
Giriş (Introduction) – Osmanlı Yahudilerinin tarih yazımındaki yeri ve kitabın metodolojisi.
1. Osmanlı Yahudiliği: Kökenler ve Büyüme (Ottoman Jewry, Origins and Growth) – Sefarad göçünün ardından Yahudi cemaatlerinin nasıl örgütlendiğini, Safed’in yükselişi ve çöküşünü, ayrıca çevreyle olan ilişkilerini anlatıyor.
2. Osmanlı Yahudiliği: Fırsatlar ve Krizler (Opportunities and Crises) – Demografik değişimler, ekonomik dalgalanmalar, Küçük Buzul Çağı’nın etkileri, İzmir ve Halep örnekleriyle krizler ve açılan yeni fırsatlar.
3. Cemaat Liderliği, Hahamlar ve Diğerleri (Communal Leadership, Rabbis, and Others) – Hahamların dini otoritesi, önde gelen tüccarların ve ailelerin cemaat içindeki rolü, Frankos olayı gibi toplumsal çatışmalar ve liderlik modelleri.
4. Yoksullara Yardım ve Cemaat Otoritesi (Poor Relief and Communal Authority) – Cemaatin yardım mekanizmaları, kamu ve özel yardımlar, yardım derneklerinin yükselişi ve bunların otorite ilişkilerini nasıl şekillendirdiği.
5. Eğitim, Okuma ve Hahamların Otoritesi (Education, Reading, and Rabbinical Authority) – Eğitim kurumları, entelektüel çevreler, kitapların değeri ve hahamların bilgi üzerindeki tekeline meydan okuyan yeni gelişmeler.
Sonuç (Conclusion) – Liderlik, yardım ve okuryazarlığın Osmanlı Yahudiliğinin sürekliliğini nasıl mümkün kıldığı.
Neden İlginizi Çekebilir?
Bu kitap, Osmanlı Yahudiliğini krizlere indirgenmiş bir tarih yerine, kurumlar ve fikirler üzerinden yeniden düşünmeye çağırıyor. İzmir ve Halep gibi merkezlerde cemaatin nasıl canlı bir toplumsal hayat geliştirdiğini görmek, özellikle yerel tarih ve Yahudi çalışmalarıyla ilgilenenler için önemli. Ayrıca eğitim ve kitap kültürü bölümleri, Osmanlı Yahudilerinin entelektüel katkılarını görünür kılıyor.
Okuyucuya Katkısı
Kitap, öğrencilere Osmanlı Yahudiliği üzerine kapsamlı ve tematik bir giriş sunuyor. Araştırmacılar için yeni arşiv bulgularını ve metodolojik açılımları bir araya getiriyor. Genel okuyucu içinse Osmanlı Yahudilerinin hayırseverlik kurumları, eğitim ağları ve entelektüel üretimleri üzerinden anlaşılır ve sürükleyici bir portre çiziyor.
Yazar Hakkında
Yaron Ayalon, Güney Carolina Üniversitesi’nde tarih profesörüdür. Osmanlı ve erken modern dönem Yahudiliği üzerine uzmanlaşmıştır. Özellikle afetler, toplumsal krizler ve Yahudi cemaatlerinin bu durumlara verdikleri tepkiler üzerine çalışmalarıyla bilinir. Daha önce yayımladığı Natural Disasters in the Ottoman Empire kitabıyla Osmanlı tarihine özgün bir katkı yapmıştır.
Ayalon, Yaron. Ottoman Jewry: Leadership, Charity, and Literacy. Leiden: Brill, 2025.
