Künyesi
Gadi Sagiv, Jewish Blues: A History of a Color in Judaism (Yahudi Mavileri: Yahudilikte Bir Rengin Tarihi)
Yayın tarihi: 2023 (University of Pennsylvania Press)
Sayfa sayısı: 252
ISBN: 9781512823370
Basılı ve e-kitap formatlarında var.
Türkçe tercüme: Yok
Konu ve İçerik
Bu özgün eser, Yahudi kültüründe mavinin serüvenini altı yüzyılı aşkın bir zaman diliminde izler. Gadi Sagiv, maviyi yalnızca estetik bir tercih değil, Yahudi kimliğinin, dini pratiklerin, mistik vizyonların ve ulusal sembollerin şekillenmesinde merkezi bir unsur olarak ele alır.
Çalışmanın başlangıç noktası, İbranice tekhelet (תכלת, “tehelet” okunur) adlı kutsal mavi boyadır. Bu boya, Tevrat’ta tsitsit (tallit püskülleri) ve Tapınak’taki kumaşlarda kullanılmak üzere emredilmişti. Orta Çağ’dan itibaren kullanımı unutulmaya yüz tutsa da, 19. yüzyılda Avrupa’daki bilimsel merak ve dini arayışlar sayesinde yeniden gündeme geldi. Hahamlar ve bilim insanları antik boyayı üretmeye çalıştı, ortaya çıkan yeni tekhelet 20. yüzyıldan itibaren özellikle Ortodoks çevrelerde dini hayata geri döndü.
Sagiv, mavinin yalnızca ritüel boyalarla sınırlı kalmadığını, Yahudi mistisizmi ve Kabala’da ilahi ışığın bir yansıması, halk inanışlarında kötü göze karşı bir koruma, eskatolojik vizyonlarda ise kurtuluşun ve Mesih çağının rengi olarak yer aldığını gösterir. Mavi aynı zamanda Siyonizm’in sembollerinden biri olmuş ve İsrail bayrağındaki tek kromatik renk olarak modern Yahudi ulusal kimliğinin ayrılmaz bir parçasına dönüşmüştür.
Kitap boyunca yazar, mavinin hem olumlu (koruma, kutsallık, umut) hem de olumsuz (yanlış ya da sahte tekhelet, demonik çağrışımlar) anlamlarını birlikte ele alarak rengin Yahudi yaşamındaki çok yönlülüğünü ortaya koyar. Böylece mavi, farklı alanları birbirine bağlayan ve çağlar boyunca Yahudilerin kendilerini anlamlandırmalarına aracılık eden güçlü bir görsel sembol olarak öne çıkar.
İçindekiler
- Modern öncesi Yahudilikte mavinin maddeselliği (The Materiality of Blue in Premodern Judaism)
- Orta Çağ Yahudi mistisizminde tekhelet: Kozmoloji, teoloji ve vizyon (Tekhelet in Medieval Jewish Mysticism: Cosmology, Theology, and Vision)
- Erken modern dönemde mavi giysiler: Kabala sembolizmi ile toplumsal pratik arasında (Blue Garments in Early Modern Judaism: Between Kabbalistic Symbolism and Social Practice)
- Tekhelet boyasının modern yeniden doğuşu (The Modern Renaissance of the Tekhelet Dye)
- Modern tekhelet’e verilen tepkiler: Sosyokültürel bir meydan okuma olarak mavi (Reactions to Modern Tekhelet: Blue as a Sociocultural Challenge)
Neden İlginizi Çekebilir?
Bu kitap, bir rengin izini sürerek Yahudi tarihine bambaşka bir pencereden bakma imkânı verir. Mavi, hem kutsal metinlerin diliyle hem halk inanışlarının gündelik pratikleriyle hem de ulusal sembollerin politik anlamlarıyla iç içe geçmiş bir renktir. Yahudi dünyasında sınırları aşan bir “geçiş rengi” olarak mavi, geçmişle bugünü, diniyle siyaseti, bireysel dindarlıkla kolektif kimliği birleştirir.
Okuyucuya Katkısı
Sagiv’in çalışması, renklerin kültürel tarihini, dini sembollerin gücünü ve Yahudi modernitesinin şekillenişini anlamak isteyen herkes için değerli bir kaynaktır. Akademik titizlikle kaleme alınmış olsa da, anlatımındaki açıklık sayesinde yalnızca uzmanlara değil, genel okuyucuya da hitap eder. Mavinin Yahudi hayal gücündeki yolculuğu, okuyucuyu tarih boyunca süren sembolik anlamların zenginliğini keşfetmeye davet eder.
Yazar Hakkında
Gadi Sagiv, İsrail Açık Üniversitesi’nde (The Open University of Israel) Tarih, Felsefe ve Yahudi Çalışmaları Bölümü’nde doçenttir. Araştırmaları modern Yahudi düşüncesi, mistisizm ve kültürel tarih üzerinde yoğunlaşır. Jewish Blues ile, dini sembollerin toplumsal hayattaki gücünü ve renklerin kültürlerarası anlamlarını çarpıcı biçimde ortaya koyar.
Sagiv, Gadi. Jewish Blues: A History of a Color in Judaism. Philadelphia: University of Pennsylvania Press, 2023.
