Cemaat Vakıfları Temsilcisi, Türkiye’deki gayrimüslim cemaatlere (Yahudi, Ermeni, Rum, Süryani vb.) ait vakıfların çıkarlarını kamu kurumları nezdinde savunan ve Vakıflar Genel Müdürlüğü bünyesindeki Vakıflar Meclisi’nde tam üye olarak yer alan kişidir. Temsilci, cemaat vakıflarının kendi aralarında gerçekleştirdiği demokratik seçimle belirlenir ve üç yıl süreyle görev yapar.
Cemaat vakıfları, Osmanlı döneminden günümüze gelen hayır kurumlarıdır ve 1936’dan itibaren resmi statü kazanmışlardır. 5737 sayılı Vakıflar Kanunu’na göre, bu vakıflar tüzel kişiliğe sahiptir, üyeleri yalnızca Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olabilir ve yeni cemaat vakfı kurulması mümkün değildir. Her vakıf kendi yönetim kurulu tarafından idare edilirken, tüm vakıfları ilgilendiren konularda temsil makamı, seçilmiş Cemaat Vakıfları Temsilcisi’dir.
Vakıflar Meclisi, Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün en üst karar organıdır ve 15 üyeden oluşur. Cemaat Vakıfları Temsilcisi, bu yapının doğal üyesi olarak ayda en az iki kez yapılan toplantılara katılır, karar süreçlerinde oy hakkına sahiptir ve vakıfların sorunlarını gündeme taşır.
Görevleri arasında taşınmazların iadesi ve tescili, gelir getirici kullanım, vakıfların mal varlığına ilişkin düzenlemeler, vergi ve mevzuatla ilgili konuların takibi bulunur. Temsilci, kamu kurumlarıyla müzakereler yürütür, yeni yasa ve yönetmelik hazırlıklarında vakıflar adına görüş bildirir, topluluklar arası işbirliği ve bilgi paylaşımını teşvik eder. Ayrıca, kamuoyuyla ve basınla iletişim kurarak cemaat vakıflarının gündemini görünür kılar.
Bugüne kadar bu görevi Pandeli Laki Vingas, Toros Alcan, Moris Levi ve halen Süleyman Can Ustabaşı üstlenmiştir. Her temsilci, farklı dönemlerde cemaat vakıflarının hukuki, idari ve toplumsal meselelerini ilgili kurumlarda savunmuş ve çözüm üretmeye çalışmıştır.
Cemaat Vakıfları Temsilciliği, azınlık toplumlarının eğitimden sağlığa, dini hizmetlerden sosyal yardımlara kadar geniş bir alanda kurumsal varlığını sürdürmesi açısından kritik önem taşır. Vakıf taşınmazlarının geri alınması, okulların ve hastanelerin işletilmesi, cemaatlerin kültürel mirasının korunması gibi başlıklarda temsilcinin aktif katkısı vardır. Bu makam, devlet ile cemaat vakıfları arasında diyalog kuran ve azınlıkların ortak sesini duyuran temel bir kurumdur.
